De onderzoekers van ASRE en pensioenadviseur Ortec bekeken de gevolgen van de keuze om vroeg in je carrière langere tijd geen pensioenpremie te betalen en die extra financiële ruimte te gebruiken voor het betalen van de hypotheek. Conclusie: 'Onze inschatting is dat het relatief kleine voordeel van lagere woonlasten, niet opweegt tegen het grotere nadeel van een lager inkomen na pensionering'.

Weinig keuzevrijheid

Nederland kent weinig keuzevrijheid als het gaat om pensioen. Het overgrote deel van de werknemers betaalt verplicht elke maand pensioenpremie. Wanneer mensen met pensioen gaan, krijgen zij daar een levenslange pensioenuitkering voor terug. Een tussentijdse premievakantie, of een bedrag ineens opnemen uit je pensioen - wat in de meeste andere landen kan - is in Nederland niet mogelijk.

Er is wel grote behoefte aan. Vier op de tien Nederlanders wil de mogelijkheid om tijdelijk geen pensioenpremie te betalen, bleek vorig jaar uit een studie van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). En onder deelnemers van grote pensioenfondsen zoals het ABP zou de helft graag een bedrag ineens willen opnemen, een zogeheten lump sum.

Binnen een maand komt Koolmees met de uitkomsten van een eigen onderzoek naar de optie voor de opname van een lump sum. Later dit jaar stuurt hij dan een wetsvoorstel naar de Kamer dat het opnemen van groot pensioenbedrag ineens mogelijk maakt. Dat mag niet meer zijn dan 10% van het totale pensioen. En het mag pas bij pensionering. Zo moet worden voorkomen dat mensen te weinig pensioen overhouden. Daarmee volgt Koolmees de uitkomsten van een vorig jaar verschenen studie van het Centraal Planbureau (CPB).

 

Premievakantie onzeker

Of hij ook stappen gaat zetten om een premievakantie mogelijk te maken, is nog onzeker. Dat hangt niet alleen af van de financiële gevolgen voor wie er gebruik van maakt, maar bijvoorbeeld ook van de discussie over de hervorming van het pensioenstelsel.

De pensioenpremie is een fors deel van de loonkosten, doorgaans 10% tot 20%. Als dat bedrag tijdelijk boven op het salaris komt, gaan mensen er aanzienlijk op vooruit. Die extra ruimte zou starters kunnen helpen om een koophuis te betalen, is het idee. De onderzoekers van ASRE hebben gekeken of wonen zo inderdaad betaalbaarder wordt voor jongeren.

Het antwoord is ja. Wie een jong huis koopt en meteen tien jaar de premie gebruikt om de hypotheek te betalen, houdt dertig jaar lang 6% meer inkomen over. Maar daar staat een 15% lager inkomen na pensioen tegenover. De onderzoekers denken dat 'gezien het grote verschil tussen winst nu en de kosten later' het inzetten van pensioenpremie voor de hypotheek 'niet interessant' is.

Meteen afrekenen

Belangrijk is ook te bedenken dat pensioenpremies onbelast zijn. Maar als dat bedrag boven op het salaris komt, moet er wel meteen worden afgerekend. Het hogere netto-inkomen levert bovendien geen hogere hypotheek op. De bank moet er bij vaststelling van de hoogte van de hypotheek namelijk rekening mee houden dat het verwachte pensioen daalt.

'Heel goed dat dit in kaart is gebracht', reageert de Leidse hoogleraar Marike Knoef, gespecialiseerd in pensioen en zelf niet betrokken bij dit onderzoek. Maar zij denkt dat er best mensen zijn voor wie 6% extra inkomen nu, best een 15% lager pensioen later waard is. 'Er zijn grote verschillen tussen mensen. En voor een deel is dit denk ik best interessant. Voor mensen met kinderen bijvoorbeeld, heeft de extra euro nu vaak veel meer nut dan een euro tijdens hun pensioen. Ik zou dit plan nog niet willen afschrijven.' Als pensioenpremie en extra aflossen op de hypotheek fiscaal hetzelfde worden behandeld, wordt het nog interessanter, stelt zij.

Voorkeuren van mensen

Knoef doet nu samen met de AFM onderzoek naar de voorkeuren van mensen. De toezichthouder maakt zich zorgen dat juist wie al een pensioengat heeft, gebruik wil maken van een premievakantie. Terwijl de groep die al veel pensioen heeft opgebouwd en het zich kan veroorloven om minder premie in te leggen, daar minder behoefte aan heeft. Het onderzoek moet dit beter in beeld brengen en mogelijke oplossingen bieden.